کد مطلب:20723 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

مردهاي كه سوخته و تبديل به خاكستر شده است، شب اول قبر او چگونه ميباشد؟ زيرا او قبري ندارد؟

با دقت در آيات و رواياتِ مربوط به عالم برزخ و عذاب قبر، روشن ميشود كه مراد از قبر، آن گودال كوچكي نيست كه انسان را در آن دفن ميكنند; بلكه مقصود از قبر، همان جهاني است كه انسان، پس از مرگ و پيش از برپا شدن قيامت در آن زندگي ميكند و چون قرار گرفتن در قبر، ملازم و يا سرآغازي براي ورود به آن جهان ميباشد، واژه قبر در مورد آن به كار رفته است.(معادشناسي در پرتو كتاب، سنت و عقل، استاد جعفر سبحاني، ترجمة علي شيرواني، ص 86، انتشارات الزهرأ.)

در روايتي آمده است كه از حضرت امام صادقسؤال كردند: اگر كسي ]چندين روز[ به دار آويخته شده باشد، فشار قبر دربارة او چگونه است؟ امام صادقفرمودند: به هوايي كه بر او احاطه دارد، دستور داده ميشود كه از هر طرف بر او فشار وارد كند.(ر.ك: بحارالانوار، علامه مجلسي;، ج 6، ص 266، داراحيأالتراثالعربي.)

وَ مِن وَرَآئِهِم بَرْزَخٌ إِلَيَ يَوْمِ يُبْعَثُونَ;(مؤمنون،100) و پيشاپيش آنان برزخي است تا روزي كه برانگيخته خواهند شد.

از اين مطلب استفاده ميشود كه در واقع قبر واقعي انسانها اين جهان برزخي است ـ نه گودالي كه انسان را در آن ميگذارند ـ و جنبة همگاني دارد و همه مردگان را شامل ميشود، اعم از كساني كه طعمه درنده ميگردند، يا در آب غرق ميشوند، يا در دل آتش ميسوزند، يا كساني را كه در قبر ميگذارند. بنابراين قبر واقعي ما قبر ديگري غير از قبر خاكي است و با همگان سازگار است. و از همه در آن قبر سؤال ميشود.(ر.ك: پيام قرآن، آيت الله مكارم شيرازي، ج 5، ص 466، دارالكتب الاسلامية / منشور جاويد، همان.)

از روايات استفاده ميشود كه روح، بعد از جدا شدن از اين بدن، به بدنهاي لطيفي شبيه به بدن دنيوي كه در اصطلاح به آن بدن مثالي ميگويند، تعلق ميگيرد و سؤال و فشار قبر نيز مربوط به روح و آن بدن مثالي است;(ر.ك: منشور جاويد، استاد جعفر سبحاني، ج 9، ص 238 ـ 239، مؤسسه سيدالشهدأ.) هر چند برخي نيز معتقدند كه فشار و عذاب قبر، مربوط به روح و همين بدن مادّي است.

فشار قبر براي همه يكسان نيست; بلكه برخي انسانها اصلاً فشار قبر ندارند; چنانكه در برخي روايات آمده است: مؤمناني كه بعضي از اعمال خير، مانند: نماز شب، مداومت بر بعضي از سورههاي قرآن يا بعضي از ذكرها و... داشته باشند، از فشار قبر در امانند(ر.ك: سفينةالبحار، شيخ عباس قمي;، واژه قبر / پيام قرآن، آيةالله مكارم شيرازي، ج 5، ص 468 ـ 470، مدرسةالامام اميرالمؤمنين.); و در بعضي افراد، فشار قبر شديد است و كيفر اعمالشان محسوب ميشود و براي گروهي ديگر خفيفتر و به منزلة كفارة گناهان و جبران كوتاهيهاست; چنانكه از پيامبراكرمنقل شده است: فشار قبر براي مؤمن، كفارة ضايع كردن نعمتها از ناحيه اوست. آن بزرگوار در مورد فشار قبرِ سعدبنمعاذ (صحابي بزرگ پيامبر) فرمود: فشار قبرِ او به خاطر بداخلاقي او با خانوادهاش بود.(ر.ك: بحارالانوار، ج 6، ص 220 ـ 221، حديث 14و16 / پيام قرآن، همان.)